Διδακτικό Σενάριο: Είμαστε Όλοι Ίδιοι, Είμαστε Όλοι Διαφορετικοί (Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου)

• Αρχική
• Εισαγωγή
• Δραστηριότητα
• Διαδικασία
• Πηγές-Μέσα
• Αξιολόγηση
• Συμπέρασμα
• Εκπαιδευτικός

Διαδικασία

Αρχικά, βάσει κοινωνιογράμματος, ο εκπαιδευτικός χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες (5), ώστε σε κάθε ομάδα να υπάρχουν δημοφιλείς αλλά και λιγότερο δημοφιλείς μαθητές. Έπειτα, ο διδάσκων διαμοιράζει σε κάθε ομάδα τα Φύλλα Εργασίας (τα οποία θα υπάρχουν και ψηφιακά στον υπολογιστή που θα έχει κάθε ομάδα μπροστά της) και εξηγεί τις δραστηριότητες, οι οποίες ζητούνται από τις ομάδες καθώς και τον τρόπο που κάθε ομάδα πρέπει να απαντήσει. Στη συνέχεια, αναφέρει τον ρόλο και τις αρμοδιότητες που πρέπει να έχει κάθε μέλος της ομάδας. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να επισημάνει στους μαθητές ότι τα Φύλλα Εργασίας και οι σημειώσεις που θα κρατήσουν θα αποτελέσουν το υλικό από το οποίο θα παράξουν σε επόμενη διδακτική ώρα ένα ψηφιακό κόμικ. Πρέπει να τονίσει ότι μέρος των απαντήσεων (που έχουν καταγραφεί στα Φ. Ε.) αλλά και το ψηφιακό κόμικ θα παρουσιαστεί από εκπρόσωπο της κάθε ομάδας στην ολομέλεια της τάξης.

Ακολούθως, με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα, ο διδάσκων προβάλλει βίντεο σχετικό με το θέμα, το οποίο έχει σκοπό αφενός να ενημερώσει τους μαθητές για το προς συζήτηση θέμα και αφετέρου να τους προβληματίσει.

Α. Μικροδραστηριότητα 1

• περιγραφή: Μετά την προβολή του βίντεο, η κάθε ομάδα καλείται να ανατρέξει στο υλικό, που της έχει ανατεθεί (έντυπο ή ψηφιακό). Αφού κατανεμηθούν οι ρόλοι μέσα στην ομάδα (συντονιστής, γραμματέας, χειριστές υπολογιστή, εκπρόσωπος της ομάδας), μετά από συζήτηση κάθε ομάδα θα συμπληρώσει τα Φύλλα Εργασίας. To πρώτο Φ.Ε. εστιάζει στο να κατανοήσουν οι μαθητές τη σημασία της έννοιας του ρατσισμού και μέσα από την παραγωγή ενός σύντομου γραπτού κειμένου να αναφερθούν σε τρόπους εκδήλωσης του φαινομένου αλλά και να αποκτήσουν ενσυναίσθηση. Το δεύτερο Φ.Ε. αποσκοπεί στο να κατανοήσουν ότι το να αναγνωρίσουν το πρόβλημα σε ένα πρώτο επίπεδο και στη συνέχεια το “να μπουν στη θέση του άλλου” αποτελούν σημαντικά βήματα για την επίλυση του προβλήματος. Το τρίτο Φ.Ε. ζητά από τους μαθητές να αναγνωρίσουν την ευθύνη που αναλογεί σε όσους αντιλαμβάνονται ρατσιστικές συμπεριφορές και δεν αντιδρούν και ενδεχομένως να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν αυτή τους τη στάση. Το τέταρτο Φ.Ε. αναφέρεται στον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι γυναίκες σε κάποιες χώρες και που στην ουσία αποτελεί εκδήλωση ρατσιστικής συμπεριφοράς και να αναζητήσουν τις αιτίες της. Τέλος, το πέμπτο Φ.Ε. καλεί τους μαθητές να στοχαστούν και να αναφερθούν σε σημερινούς τρόπους εκδήλωσης του φαινομένου του ρατσισμού. Εμβαθύνοντας θα μπορούσαν να αναφερθούν στις διαφορετικές συνθήκες που δημιουργούν διαφορετική στάση ζωής.

 Β. Μικροδραστηριότητα 2

• περιγραφή: Τη δεύτερη διδακτική ώρα, ο εκπαιδευτικός διαμοιράζει στις ομάδες κοινό Φύλλο Εργασίας και καλεί την κάθε ομάδα να δημιουργήσει ψηφιακά κόμικς, με τη χρήση του προγράμματος: https://www.comicstripcreator.org/ (με τη χρήση του οποίου οι μαθητές είναι ήδη εξοικειωμένοι).

Στο σημείο αυτό, ο διδάσκων μπορεί να υπενθυμίσει συνοπτικά στους μαθητές τα χαρακτηριστικά του κειμενικού είδους που τους ζητείται να παράξουν. Ο εκπαιδευτικός θα μπορούσε να προβάλει (με τη χρήση του βιντεοπροβολέα) ένα κόμικ που δημιούργησε ο ίδιος και να δώσει έμφαση:

α) στη δύναμη της εικόνας

β) στα χαρακτηριστικά των χαρακτήρων (έκφραση συναισθημάτων)

γ) στη χρήση κεφαλαίων γραμμάτων

δ) στη χρήση των σημείων στίξεως

ε) στην επιλογή της φούσκας.

Στη συνέχεια, εξηγείται στους μαθητές ότι αναμένεται από αυτούς να επιλέξουν ένα “στιγμιότυπο” από τις ιστορίες, που είτε διάβασαν (σε κείμενο ή σε κόμικ), είτε παρακολούθησαν σε βίντεο, είτε δημιούργησαν οι ίδιοι και να το αποτυπώσουν σε κόμικ (που θα αποτελείται από τρεις εικόνες). Ο διδάσκων τους ενημερώνει ότι σε επόμενη διδακτική ώρα θα κληθούν να το παρουσιάσουν και ότι η παρουσίασή τους θα αξιολογηθεί. Επίσης, τους επισημαίνει ότι έχουν τη δυνατότητα να ακολουθήσουν τις κατευθύνσεις των Φ.Ε. Πιο συγκεκριμένα, τους ενημερώνει ότι περιμένει η κάθε ομάδα να αποδώσει μια διαφορετική πτυχή του θέματος: η πρώτη ομάδα έναν από τους τρόπους εκδήλωσης του φαινομένου του ρατσισμού, η δεύτερη ομάδα το πώς νιώθει ένα άτομο που διαφέρει από το σύνολο ή τι δυσκολίες αντιμετωπίζει, η τρίτη ομάδα τη στάση ατόμων που γίνονται μάρτυρες συμπεριφορών, η τέταρτη ομάδα έναν τρόπο εκδήλωσης της μειονεκτικής αντιμετώπισης των γυναικών και η πέμπτη μια από τις αιτίες εκδήλωσης του φαινομένου ή να καταδείξει την κοινωνική διάσταση του φαινομένου.   

Γ. Μικροδραστηριότητα 3

Περιγραφή:  Την τρίτη διδακτική ώρα, ο διδάσκων ανακοινώνει στους μαθητές ότι την επόμενη ώρα (μικροδραστηριότητα 4) θα τους ζητηθεί να παρουσιάσουν τις εργασίες τους (μέρος του Φ.Ε. και το ψηφιακό κόμικ) στην ολομέλεια της τάξης. Επίσης,  τους ενημερώνει ότι μετά το τέλος της παρουσίασης της κάθε εργασίας, οι υπόλοιπες ομάδες αλλά και ο εκπαιδευτικός της τάξης θα κληθούν να αξιολογήσουν την προσπάθεια της κάθε ομάδας. Ο εκπαιδευτικός προτείνει:

α) μερικά συγκεκριμένα κριτήρια,  βάσει των οποίων θα μπορούσε να επιτευχθεί μια περιγραφική αξιολόγηση της κάθε ομάδας και

β) διαβαθμίσεις ποιότητας για κάθε ένα κριτήριο.

Στη συνέχεια, καλεί τους μαθητές να διατυπώσουν τις απόψεις τους σχετικά με τους  παραπάνω προτεινόμενους δείκτες περιγραφικής αξιολόγησης και τους ενθαρρύνει να προτείνουν και εκείνοι πρόσθετα κριτήρια, εφόσον το επιθυμούν.Αφού υπάρξει μια τελική συμφωνία στην επιλογή των δεικτών, προτείνεται ο διδάσκων να προβάλει εκ νέου το ενδεικτικό κόμικ που έχει ετοιμάσει ο ίδιος, προκειμένου οι μαθητές να το αξιολογήσουν χρησιμοποιώντας τους παραπάνω, καταγεγραμμένους στον πίνακα, δείκτες αξιολόγησης. Μετά το πέρας της ώρας, ο εκπαιδευτικός καταγράφει σε ψηφιακή μορφή τους δείκτες αξιολόγησης, ώστε στην επόμενη διδακτική ώρα να αξιοποιηθούν (παρακάτω, μετά τα Φ.Ε. παρατίθενται ενδεικτικές ρουμπρίκες αξιολόγησης).

Δ. Μικροδραστηριότητα 4

• περιγραφή: Την τέταρτη διδακτική ώρα, ζητείται από τους μαθητές να παρουσιάσουν τα ψηφιακά κόμικ που δημιούργησαν. Υπενθυμίζουμε στους μαθητές τα κριτήρια αξιολόγησης που έχουν συμφωνηθεί. Πιο συγκεκριμένα, ο διδάσκων τονίζει ότι αναμένει από τον εκπρόσωπο της κάθε ομάδας:

α) να παρουσιάσει από το Φ.Ε. τα σημεία που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία του συγκεκριμένου κόμικ

β) να παρουσιάσει το κόμικ

γ) να αναφερθεί στον τρόπο που αποδίδεται το επιλεγμένο «στιγμιότυπο» (π.χ. χρήση συγκεκριμένων σημείων στίξεως, ενδεχομένως επιλογή διαφορετικής “φούσκας” σε ορισμένα πλαίσια κ.ά.).

δ) να διατυπώσει ένα ερώτημα στην ολομέλεια σχετικά με μια άλλη πτυχή του θέματος

ε) να αναφερθεί σε προβλήματα ή αδυναμίες του προγράμματος, τα οποία ενδεχομένως αναδύθηκαν κατά την προσπάθεια δημιουργίας του κόμικ (π.χ. περιορισμός επιλογής χαρακτήρων κλπ.).

Θα ήταν σκόπιμο τα παραπάνω σημεία να προβληθούν σε μια σελίδα powerpoint, ώστε οι μαθητές να μπορούν να ανατρέχουν σε αυτά, όσο προετοιμάζουν την παρουσίασή τους. Μετά το τέλος της προετοιμασίας της παρουσίασης, ένας μαθητής από κάθε ομάδα θα αναλάβει την παρουσίαση μέρους του Φ.Ε. και του κόμικ. Μετά το πέρας της παρουσίασης της κάθε ομάδας, οι άλλες τέσσερις ομάδες και ο εκπαιδευτικός της τάξης συμπληρώνουν το Φύλλο Αξιολόγησης της ομάδας που παρουσίαζε και το καταθέτουν στον εκπαιδευτικό. 

 Επέκταση:

• Σε περίπτωση που ο χρόνος επαρκέσει προτείνεται ο εκπαιδευτικός να διαμοιράσει ατομικό Φύλλο Αξιολόγησης σε κάθε μαθητή, προκειμένου να διαπιστώσει την αποτελεσματικότητα του τρόπου διδασκαλίας της ενότητας αλλά και τις απόψεις των μαθητών σχετικά με τη χρήση των Τ.Π.Ε. (βλ. τελευταία σελίδα του μ-σεναρίου).
• Ως ατομική εργασία για το σπίτι θα μπορούσε να προταθεί η ατομική δημιουργία ενός ψηφιακού κόμικ, στο περιβάλλον http://www.toondoospaces.com/ (το οποίο παρέχει τη δυνατότητα δημιουργίας βιβλίου κόμικς και δίνει στον εκπαιδευτικό την ευκαιρία να επεμβαίνει διορθωτικά στο κόμικ).
• Προτείνεται η ανάρτηση των ψηφιακών κόμικ σε blog ή ιστοσελίδα του σχολείου ή του διδάσκοντα.

Στην επόμενη διδακτική ώρα και πριν την παρουσίαση της επόμενης διδακτικής ενότητας παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα της αξιολόγησης στην ολομέλεια της τάξης.